Terimler Sözlüğü

Bu sözlük, ProcessMind ile ilgili önemli terimlerin açıklamalarını sunar. Süreç madenciliği, BPMN ve iş süreçleri yönetimindeki temel kavramları anlamanızı kolaylaştırmak için hazırlanmıştır.

Genel Terimler

• Business Process Management (BPM): İş süreçlerini modelleme, otomasyon, izleme ve iyileştirme yöntemidir. Operasyonel verimliliği ve etkinliği artırır.

• BPMN 2.0 (Business Process Model and Notation 2.0): İş süreçlerinin tüm paydaşlarca kolayca anlaşılmasını ve modellenmesini sağlayan standart grafik notasyon. İletişimi ve işbirliğini güçlendirir.

• Process Mining: IT sistemlerindeki data ile gerçek iş süreçlerini analiz ve görselleştirme tekniğidir. Kurumların süreçlerini anlamasını, verimsizlikleri tespit etmesini ve geliştirme alanlarını bulmasını sağlar.

• Process Simulation: Modeller veya process mining datası ile gerçek süreç davranışlarının taklit edilmesi yöntemidir. İşletmeler, senaryo test edebilir, sonuç tahmini yapabilir ve operasyonu kesintiye uğratmadan workflow optimizasyonu sağlayabilir.

Process Mining’e Özel Terimler

• Event Log: Süreçteki event’leri kaydeden, genellikle IT sistemlerinden alınan veri koleksiyonudur. Event log, process mining için temel veri kaynağıdır.

• Activity: Bir iş sürecinde yapılan task veya işlemdir. Process mining’de activity’ler event log’dan tespit edilir ve süreç modellemede kullanılır.

• Case: Sürecin tekil örneği; mesela bir sipariş veya müşteri talebi gibi. Her case süreç içinde özgün bir yol izler.

• Case ID: Sipariş, işlem veya servis talebi gibi tek bir süreci temsil eden benzersiz tanımlayıcıdır. Süreç içindeki akışının izlenmesini sağlar.

• Trace: Belli bir case için kaydedilen aktivitelerin sıralı listesidir. Trace, süreç akışını yeniden oluşturmak ve örüntü veya sapmaları bulmak için kullanılır.

• Conformance Checking: Gerçekteki süreci (event log’dan elde edilen) model ile karşılaştırarak sapmaları ve geliştirmeye açık alanları tespit etmektir.

• Process Discovery: Event log’dan otomatik süreç modeli çıkartma tekniğidir. Ön bilgi gerektirmez.

• Variant Analysis: Sürecin farklı varyantlarını inceleyerek aralarındaki farkları ve en iyi uygulamaları ya da iyileştirme gereken yerleri bulmaktır.

• Bottleneck Analysis: Süreçte gecikmeye ve yavaşlamaya neden olan noktaların tespit edilmesidir.

• Key Performance Indicator (KPI): Süreç performansını ölçen metriklerdir (cycle time, throughput, verimlilik gibi).

• Data Preparation: Event log datasının analiz öncesinde temizlenip, filtrelenip ve düzenlenmesidir. Doğru sonuçlar için şarttır.

BPMN 2.0 Modelleme Terimleri

• BPMN (Business Process Model and Notation): İş süreçlerini kolayca anlaşılır şekilde modellemek için kullanılan standart grafik gösterimi. BPMN 2.0 bu standardın en güncel versiyonudur.

• Pool: Bir sürece katılanı (ör. şirket, departman) temsil eden kapsayıcıdır. Pool, süreç sınırlarını belirler.

• Lane: Pool içinde farklı rol, departman ya da kişileri temsil eden alt bölümlerdir. Lane, aktivitelerin kime ait olduğunu gösterir.

• Activity (BPMN): Süreçte yapılan task, alt süreç ya da başka bir aksiyondur. BPMN diyagramlarında yuvarlatılmış dikdörtgenle gösterilir.

• Event: Süreci başlatan, kesen veya bitiren tetikleyici veya sonuçtur. Event’ler Başlangıç Event’i, Ara Event ve Bitiş Event’i olarak ayrılır.

• Gateway: Süreçte hangi yolun seçileceğine karar verilen noktadır. Yaygın türler: exclusive (XOR), parallel (AND), inclusive (OR) gateway’dir.

• Sequence Flow: Akışta aktivitelerin, event’lerin ve gateway’lerin sırasını gösteren oklar.

• Message Flow: Farklı pool ya da süreçler arası iletişimi gösterir. Mesajların ya da bilginin nasıl aktığını belirtir.

• Sub-Process: Daha büyük bir sürecin içinde topluca bir task olarak gösterilebilen, bir grup aktivite. Sub-process, karmaşık diyagramları sadeleştirir.

• Artifact: Data object, group, annotation gibi süreç akışını etkilemeyen; fakat ek bilgi sağlayan öğelerdir.

• Task: BPMN diyagramında yapılması gereken en küçük iş birimi, tek bir aktiviteyi temsil eder.

• Event-Based Gateway: Bir event olana kadar akışı bekleten gateway tipidir.

Process Simulation Terimleri

• Process Simulation: Gerçek bir sürecin davranışını modelle taklit ederek inceleme yöntemidir. İşletmelerin farklı senaryoları test etmesine, sonucu öngörmesine ve data odaklı kararlar almasına yardımcı olur.

• Simulation Model: Simülasyon amaçlı kullanılan, süreci temsil eden model. Genellikle gerçek koşulları yansıtmak için değişken ve parametreler içerir.

• Scenario: Simülasyon sırasında kullanılan özel varsayım veya koşullardır. Senaryolar, farklı süreç konfigürasyonlarını kıyaslamayı sağlar.

• Throughput: Belli bir süre içinde bir süreç tarafından tamamlanan case sayısıdır. Process simulation’da önemli bir metriktir.

• Cycle Time: Bir case’in baştan sona tamamlanma süresidir. İşleme zamanı, bekleme ve tüm gecikmeleri kapsar.

• Resource Allocation: Süreçteki task’lara insan, makine veya yazılım gibi kaynakları atama işlemidir. İyi kaynak yönetimi process optimization için gereklidir.

• Queue: Kaynakların hazır olmasını bekleyen case veya task’ların biriktiği yerdir. Queue, gecikmeye ve performans düşüşüne neden olabilir.

• What-If Analysis: Simülasyonda değişkenleri değiştirerek senaryoların sonuçlara etkisini görmek için yapılan analiz. Planlama ve karar için kullanılır.

• Monte Carlo Simulation: Rastgele örnekleme ve istatistiksel modellemeyle süreç sonuçlarını tahmin eden simülasyon. Belirsizlik ve değişkenliğin tahmininde kullanılır.

• Discrete Event Simulation: Modelde sürecin ayrık event’ler dizisi ile temsil edildiği process simulation türüdür. Her event belli bir zamanda gerçekleşir ve sistemi etkiler.

• Bottleneck: Akışın yavaşladığı, darboğaz yaratan adımdır. Darboğaz bulunup giderilmesi process simulation’ın ana amaçlarındandır.

• Optimization: Simülasyon modelinde en iyi performansı almak için süreç parametreleri, kaynak dağılımı veya diğer değişkenlerin ayarlanmasıdır.

Sistem Yönetimi Terimleri

• Payment Plan: ProcessMind ücretini belirleyen yapılandırılmış fiyatlandırma modelidir. Kullanıcı sayısı, özellikler ve kullanım süresi gibi faktörlere göre ödeme planı değişebilir (ör. aylık veya yıllık abonelik).

• Tenant/Environment: Çoklu tenant yapısında, her biri kendi data, ayar ve özelleştirmelerine sahip bağımsız kullanıcı grubudur. Tenant’lar aynı altyapıyı kullansa da, verileri ve ayarları ayrıdır.

• Organization: Bir işletme için oluşturulan benzersiz kurulumdur. Organization içinde birden fazla tenant/environment ve kullanıcı bulunabilir.

• Theme: Uygulamanın arayüzünü kurumsal kimliğe uygun ve sezgisel kılmak için özelleştirilebilen görsel stil ve tasarım bileşenleridir. Temalar, kullanıcıların görünümü kişiselleştirmesini sağlar.

• User Roles: Kullanıcıların görevlerine göre tanımlanan yetkilendirme ve erişim seviyeleridir. Sık görülen roller admin, manager ve genel kullanıcı olup, her biri farklı özelliklere ve data erişimine sahiptir.

• Dashboard: Süreç performansını izlemeye ve önemli bilgileri anında görmeye yarayan, temel metrik ve data görsellerini hızlıca sunan arayüz panelidir.

• Integration: Uygulamanın diğer yazılımlarla (ör. ERP, CRM) entegre edilerek veri alışverişi yapılmasını sağlayan süreçtir. Integration ile farklı kaynaklardan gelen data Process Mining platformunda analiz edilebilir.

• Access Control: Kimlerin uygulamanın hangi bölümlerini göreceğini, düzenleyeceğini veya yöneteceğini belirleyen güvenlik mekanizmalarıdır. Access control, hassas verinin yalnızca yetkili kullanıcıda olmasını sağlar.

• Data Backup: Sistem arızası veya veri kaybına karşı, datanın düzenli olarak kopyalanıp saklanmasıdır. Backup ile gerekli durumda veriler geri yüklenebilir.

• Multi-Tenancy: Tek bir yazılımın herkesin verisini ve ayarını ayrı tutarak birden fazla tenant (organization)‘a hizmet verdiği mimaridir. Multi-tenancy, kaynakları verimli kullanıp ölçeklenebilirlik sağlar.